Y

Op deze dag in 2005 werd de Poolse schilder Zdzisław Beksiński met 17 messteken in zijn lichaam, waarvan twee wonden fataal bleken te zijn geweest, dood aangetroffen in zijn flat in Warschau. Hij was gespecialiseerd in dystopisch surrealisme. Het laatste schilderij van de kunstenaar draagt de titel Y. De kunstenaar legde er de laatste hand aan op zijn sterfdag. Het werk laat duidelijk zien dat Beksiński de fantastische, visionaire en uiterst gedetailleerde stijl waarin hij zich uitdrukte in de jaren tussen 1970 en 1980 achter zich liet om zich meer te richten op het experimenten met vormen. De schilderijen die hij in de laatste 20 jaar van zijn leven maakte, zijn meestal variaties op een eenvoudig thema, zoals het lichaam, het hoofd of architectuur. Beksiński's kunst werd steeds abstracter, waarbij hij trachtte de verbinding te versterken tussen afbeeldingen en kleur, een hemelsbreed verschil met de scherpe contrasten die we kennen van kleurencomposities.

Dit laatste schilderij vormt het hoogtepunt van een periode van volwassen artistieke experimenten. Het toont een eenvoudige, ascetische en onbepaalde compositie die een veelvoud aan associaties oproept. De maker zelf beschreef de vorm die we op het schilderij zien als 'een plaat metaal die geen plaat metaal is'. En, inderdaad, het schilderij toont een vervagende, verdwijnende meetkundige figuur die overeenkomst toont met een stuk van een metalen plaat, die gescheurde randen heeft, gaten vertoont en steeds verder in verval raakt. De richels die over de geheimzinnige vorm lopen, vormen een kruis. De compositie als geheel roept associaties op met de voorbij vlietende tijd en het overlijden. Het kruis is gedurende zijn gehele carrière een vaak terugkerend motief in Beksiński's kunst, zonder dat de kunstenaar een verklaring kan geven voor de zo veelvoudige aanwezigheid ervan in zijn werk.

Het gehele oeuvre van Zdzisław Beksiński, zelfs de werken die volledig abstract lijken te zijn, bevatten een onderliggende anthromorfische betekenis, metaforisch verwijzend naar zaken die diep menselijk en existentieel zijn, zoals eenzaamheid, kwetsbaarheid van het leven, doodsangst en nietigheid.

We laten je het schilderij van vandaag zien met dank aan het Historisch Museum in Sanok.

PS Hier kun je meer lezen over het surrealisme en de dood in Beksiński's leven en oeuvre.

PPS Hier kun je een blik werpen op onze kunstzinnige papieren kalenders voor 2022 nu met 40% korting; niet vergeten!