Pierre-Auguste Renoir
Het is onze derde zondag in onze maandelijkse rubriek in januari met het Nationalmuseum in Stockholm. We hopen dat je het leuk zult vinden! :)
La Grenouillère, de kikkerpoel, was een populaire plek voor uitstapjes vanuit Parijs en in de zomer om te zwemmen, gelegen buiten Bougival, ten westen van de hoofdstad. De zon wordt gefilterd door de groene bladeren en schittert op het oppervlak van de Seine. Mensen baden. Sommige, in boten, roeien of zeilen op de rivier. Een groep mannen in pakken en vrouwen met crinolines (een hoepelrok) hebben de schaduw gezocht onder een boom op het kleine kunstmatige eiland dat bekend staat als Camembert of de bloempot.
Het is de zomer van 1869 en de schilder Auguste Renoir en zijn collega en vriend Claude Monet brengen enkele dagen samen door. Ze schilderen hetzelfde onderwerp. Ze wedijveren om te zien wie van hen het snelst zijn subjectieve indrukken kan vastleggen van wat hij op canvas ziet. Renoir's schilderij bestaat uit korte en snelle penseelstreken met kleuren die rechtstreeks uit de tube komen. Het is een onmiddellijke indruk gevangen in een glinstering van kleuren en reflecties van het water. Voor zijn tijdgenoten leek het schilderij onafgemaakt; slechts een schets. Maar vandaag beschouwen we het als een schoolvoorbeeld van impressionisme.
De snelle, schetsmatige manier van schilderen van de impressionisten - hun verlangen om hun indrukken rechtstreeks op het doek af te beelden - was iets nieuws. Ze braken met een traditie en daagden de artistieke smaak van die tijd uit. La Grenouillère staat niet alleen voor een nieuwe manier van schilderen, het gekozen onderwerp was ook nieuw. Ze portretteerden de moderniteit, la vie moderne, met zijn commerciële en openbare leven. Ze schilderden de nieuwe warenhuizen, cafés, parken en theaters. De mannelijke kunstenaars waren flaneurs, mensen die willekeurig door de stad zwierven om het te observeren. Voor hen was Parijs en omgeving een openbaar podium.
Deze fase was volledig gescheiden wat betreft geslacht en klasse op een manier waarvan we ons tegenwoordig vaak nauwelijks bewust zijn. Een voorbeeld hiervan is te vinden in het perspectief op de stad dat men aantreft onder de vrouwelijke impressionisten; bijvoorbeeld in schilderijen van Berthe Morisot en Mary Cassatt. Ze portretteren de stad vanaf balkons of een loge in het theater. Het was voor hen niet mogelijk om het straatleven als de flaneurs te observeren; er waren geen flaneuses. De blik van de flaneur is een uitdrukking van mannelijke heteroseksualiteit met vrijheid om te zien, te waarderen en te bezitten, in de realiteit of in zijn verbeelding. De rol van prostitutie in de moderniteit, de toegankelijkheid voor de vrouwen uit de armere klassen, speelt een prominente rol in hun schilderijen.
Onderwerpen die we tegenwoordig als idyllisch kunnen ervaren, hadden toen een heel andere betekenis voor het publiek. In Guy de Maupassants korte verhaal La femme de Paul uit de jaren 1880 vinden we een heel ander beeld van La Grenouillère:
"Het café aan het water was vreselijk lawaaierig. Beekjes bier liepen over de tafels tussen half lege glazen en half dronken mensen. […] De mannen zaten daar met hun hoed op hun achterhoofd en hun bloemrijke, rode gezichten en waterige ogen; [...] De vrouwen, op zoek naar de vangst van de avond, accepteerden ondertussen glazen bier of wijn [...] De hele plaats stinkt naar domheid, naar het gepeupel, naar liefde die te koop is."