Marten Van Valkenborch
De legendarische Toren van Babel, een immens, piramide-achtig rond bouwwerk, torent uit boven een uitgestrekt, veelzijdig landschap bestaand uit een aantal verschillende geografische regio's. Met zijn ingewikkelde, gelaagde constructie doet de gigantische toren denken aan de twee beroemde Toren van Babel schilderijen door Pieter Bruegel de Oude. Deze afbeelding is ondenkbaar zonder die schilderijen als voorbeeld. Het gebouw wordt al bewoond op alle verdiepingen, die via ontelbare trappen met elkaar verbonden zijn, en de indruk wordt gewekt dat het gevarieerde leven van een volledige stad zich binnen de muren bevindt. Op de donkerdere voorgrond ziet men onder een parasol de legendarische Koning Nimrod, de bouwer van de toren, met zijn entourage. Hij inspecteert de werkers die betrokken zijn bij de talrijke uiteenlopende vakken die nodig zijn voor de voltooiing van het bouwwerk. De groep steenhouwers op de voorgrond aan de rechterkant springt eruit vanwege hun vreemd disproportionele en antiek ogende lichaamsvormen in vergelijking met de omgeving, wat de invloed van Venetiaanse schilderkunst verraad.
Afbeeldingen van de Toren van Babel waren een van de populairste en meest begeerde onderwerpen in de landschapsschilderkunst ten noorden van de Alpen aan het begin van de 17e eeuw. Het Bijbelse verhaal van de bouw van de toren (Genesis 11:1-9) heeft een existentiële dimensie, want de constructie die "naar de hemel" reikt is een symbool voor het falen van de mensheid in haar pogingen om zich aan God te meten. Hier ligt de focus echter niet op de vernietiging van de toren of de verspreiding van de mensheid, maar op het collectieve streven naar de voltooiing van een gebouw dat de volledige menselijke maat overstijgt en zich God waant. De vormelijke toespeling op het antieke Colosseum in Rome werd door van Valckenborchs tijdgenoten begrepen. Blijkbaar werd het ook gezien als een aanval op het Roomse pausdom, die op Babylonische wijze was gedegenereerd en zeker was van Gods terechte straf.
We presenteren het schilderij van vandaag met dank aan de Staatliche Kunstsammlungen in Dresden :)
PS Hier zijn de beroemdste Torens van Babel in de kunst!